COSTA RICA
Planten en Dieren

To read about COSTA RICA in English - click here

Costa Rica verre reizen van ANWB

Steden COSTA RICA

San jose

Planten en Dieren

Planten

advertentie

Guaria Morada orchidee is de nationale bloem van Costa Rica_{Photo: MadriCR CC 3.0 Unported no changes made}

De plantenwereld van Costa Rica is zeer uitgebreid en gevarieerd. Er komen ruim 12.000 verschillende plantensoorten voor en waarschijnlijk groeien er in afgelegen gebieden nog vele onbekende soorten. Tekenend is dat er maar liefst ca. 1200 soorten orchideeën groeien. Klimaat, bodemgesteldheid en hoogte zorgen voor de grote diversiteit. De nationale bloem van Costa Rica is uiteraard een orchidee: de dieproze Guaria Morada.

De begroeiing varieert van tropisch regenwoud in de oostelijke laagvlakten tot droge steppen in Guanacaste. Het areaal aan regenwoud is de laatste decennia drastisch gereduceerd en komt nu alleen nog versnipperd voor in met name de berggebieden van de Cordillera de Talamanca, op het schiereiland Osa en sommige gedeeltes van de Cordillera Central. Het tropisch regenwoud wordt gedomineerd door woudreuzen die tot 60 meter hoog kunnen worden. Doordat de felle zon constant op de kronen van deze bomen schijnt, heerst er in de toppen van de bomen als het ware een woestijnklimaat. De bomen hebben zich aan deze situatie aangepast via kleine, dikke, leerachtige bladeren. De struik- en kruidlaag stelt in het regenwoud niet veel voor door het gebrek aan zon. Enkele algemene soorten die hier nog wel groeien zijn aronskelken en wolfsklauwen.

advertentie

Nevelwoud Costa Rica_{Photo: Haakon S. Krohn CC 3.0 Unported no changes made}

Op de hellingen van de cordilleras gedijt het nevelwoud goed, waar de warme opstijgende lucht uit de Caribische laagvlakten condenseert. Door de zeer hoge luchtvochtigheid in deze nevelwouden is de plantengroei zeer uitbundig en gevarieerd. De bomen van het nevelwoud zijn wat kleiner dan die van het regenwoud en de begroeiing op de grond is zeer dicht. Een typische boom voor het nevelwoud is de copal met zijn eigenaardige vormen. Opvallend hier zijn de varens en korst- en baardmossen (epifyten) die op de bomen groeien, onder andere de bekende bromelia, de ‘matapalos’ of boomwurgers (b.v. Ficus benjamina) en lianen. Een opmerkelijke kruidensoort op de begane grond is de Gunnera insignis of ‘sombrilla de pobre’ (‘paraplu van de armen’) met enorme bladeren. Het Parque Nacional Braulio Carillo is Costa Rica’s meest uitgestrekte nevelwoud; andere gebieden zijn Poás, Tapantí en Monteverde.

In het relatief droge noordwesten van Costa Rica overheerst de zogenaamde ‘sabana’-vegetatie, bestaande uit grassen, struiken en regengroene bossen met bomen die over het algemeen niet hoger dan ca. 15 meter worden, o.a. kalebas, doornacacia en oli-eik. Deze bladverliezende bomen verliezen hun bladeren in de droge periode. Maar ook de regengroene bossen staan zwaar onder druk; veel bossen zijn gerooid om plaats te maken voor veehouderijen. Ze komen bijna alleen nog maar voor aan de kustlijn van de Stille Oceaan en in Costa Rica zijn dit soort bossen alleen nog te vinden in de nationale parken van Guanacaste en her en der op het schiereiland Nicoya. In dit milieu gedijen ook zuilachtige cactussen goed.

advertentie

Guanacasta, Costa Rica_{Photo: Peloy (Allan H.M.) CC 3.0 Unported no changes made}

Een karakteristieke boom in dit gebied is de onmiskenbare Guanacaste, een lage boom met een wijduitstaande kroon en drager van enorme oorvormige vruchten. Een ander bijzondere boomsoort in de provincie Guanacaste is de ‘palo verde’, de groene boom, familie van de mimosa en nooit hoger dan negen meter en in de bloeiperiode herkenbaar aan zijn trossen gele bloemen. Andere opvallende planten zijn de kalebasboom en de Amerikaanse balsemboom, herkenbaar aan zijn roodbruine, papierdunne bast en aromatische hars.

Boven de boomgrens, vanaf ca. 2800 meter, overheerst de páramo-begroeiing. Hier is nauwelijks begroeiing te vinden, op wat lage struiken, mossen en grassen na. Deze begroeiing is onder andere te vinden op de Cerro de la Muerte, de Cerro Chirripó en de vulkaan Irazú. In het tropische bos van de Costa Central groeit onder andere de ‘manzanillo de playa’, waarvan de vruchten, maar vooral de takken en bladeren een giftige vloeistof bezitten.

advertentie

La Amistad international park, Costa Rica_{Photo: Velorian at wts wikivoyage CC 1.0 Generic no changes made}

Het nationale park La Amistad beslaat een aanzienlijk deel van de Cordillera de Talamanca. In totaal is dit grensoverschrijdende natuurreservaat 400.000 ha groot; iets minder dan de helft ligt op Costa Ricaanse bodem. Het gebied bezit verschillende klimaatzones, elk met een eigen dieren- en plantenwereld, waarover echter weinig bekend is. Een groot deel van de ruim 10.000 plantensoorten die wetenschappers in kaart hebben gebracht, zijn endemisch en komen dus nergens anders ter wereld voor. Datzelfde geldt voor een aantal diersoorten. In 1983 heeft de UNESCO La Amistad op de Werelderfgoedlijst geplaatst.

La Amistad vormt samen met de nationale parken Chirripó en Cahuita, met een aantal beschermde bosgebieden, dierenreservaten en bufferzones de Area de Conservación La Amistad.

Het Reserva Biológica Lomas Barbudal is een klein reservaat, toch groeien er meerdere planten die in de rest van het land zeldzaam zijn, o.a. mahonie, Panama redwood, gonzalo alves, cortez amarillo en rosewood.

Een boom die aan de Caribische kust veel voorkomt is de broodboom, een afstammeling van de Zuidoost-Aziatische broodboom. Deze soort werd in 1793 in West-Indië geïntroduceerd. Vandaar werd vanuit Jamaica meegebracht naar de provincie Limón. De 20 meter hoge, altijdgroene boom heeft donkergroene, glanzende bladeren, die wel een meter lang kunnen worden.

Dieren

ZOOGDIEREN

advertentie

Doodshoofdaapje, Costa Rica_{Photo: Lindadevolder CC 3.0 Unported no changes made}

De apen van Costa Rica behoren allemaal tot de mensapen en verwant aan de mensapen van de Oude Wereld, zoals gorilla’, chimpansees en orang-oetans. De apen van de Oude en de Nieuwe Wereld zijn echter al vele miljoenen jaren van elkaar gescheiden en hebben zich daardoor verschillend ontwikkeld. De apen van Latijns-Amerika en dus ook van Costa Rica zijn allemaal boombewoners met een grijpstaart als een soort vijfde ledemaat.

In Costa Rica leven vier soorten die verspreid over het land voorkomen: doodshoofdaapjes, brulapen, slingerapen (o.a. spinapen) en kapucijnapen.

Tandarme zoogdieren zoals gordeldieren, luiaards en miereneters komen veel voor in Costa Rica.

De familie der miereneters bestaat uit drie soorten: de reuzenmiereneter, de tamandua en de dwergmiereneter.

In Costa Rica leven twee soorten luiaards: de tweeteenluiaard en de drieteenluiaard.

Het negenbands gordeldier komt in heel Costa Rica voor en bewoont de meest uiteenlopende ecosystemen.

Katachtige roofdieren evolueerden in Noord-Amerika en bereikten Zuid- en Midden-Amerika pas toen de landengte tussen Noord- en Zuid-Amerika tot stand kwam. Naast de bekende jaguar leven in Costa Rica ook de volgende katachtigen: poema, ocelot, margay, en jaguarundi.

Andere roofdieren zijn de neusbeer of coati’s, de wasbeer en de rolstaartbeer of kinkajoe.

De grootste zoogdierorde in Costa Rica is die van de vleermuizen, waarvan ca. honderd soorten voorkomen. Het zijn niet alleen insecteneters maar eten ook onder andere fruit, nectar, muizen en kikkers.

Bekende verschijningen zijn de vissende vleermuis, vampieren en de tentvleermuis.

Bijzondere knaagdieren zijn de agouti of goudhaas en de paca. Hoefdieren komen niet zoveel voor, alleen enkele soorten dwergherten (o.a. virginiaherten en witstaartherten), kraagpecari’s en witlippecari’s of borstelzwijnen, en tapirs.

Opmerkelijke verschijning is het boomstekelvarken. In de wateren van het Refugio de Fauna Silvestre Barra del Colorado in het noordwesten van Costa Rica zitten de wateren vol met sábalo of tarpon, robaló of Caribische snoek, guapote, macarela of makreel en de gaspar of beensnoek. De gaspar wordt wel een levend fossiel genoemd omdat deze vis tot de orde van de straalvinnigen behoort. De bloeitijd van deze vissen lag in het midden van het mesozoïcum; ca. 210 tot 150 miljoen jaar geleden. Uit deze orde kwam de orde van de beenvissen voort.

advertentie

Sapo Dorada , Costa Rica_{Photo:Cliff CC 2.0 Generic no changes made}

Het nevelwoudreservaat Monteverde was het enige gebied ter wereld waar de zeldzame ‘Sapo Dorade’, een goudkleurige pad, voorkwam. Sinds enkele jaren zijn deze unieke dieren niet meer gesignaleerd.

Het reservaat Lomas Barbudal is vooral van belang voor insecten. Ruim 250 soorten bijen zijn hier geteld en ook vele soorten wespen, vlinders en motten.

Parque Nacional Cahuita is belangrijk vanwege het koraalrif dat zich tot 500 meter voor de kust uitstrekt. Daar leven tientallen soorten koraal, waaronder: elandgeweikoraal, hersenkoraal, waaierkoraal of zeewaaier, sterkoraal en brandkoraal. Tussen het koraal zwemmen prachtig gekleurde vissen zoals de blauwgeel gekleurde gele engelvis, de zwartgeel gekleurde engelvis, de troepiaalvis of hertogvis en de blauwe papegaaivis. Verder leven er op het rif barracuda’s, stekelroggen, drie soorten haaien en zes soorten murenen.

Het Parque Nacional Corcovado is een regenwoudgebied met enorme rijkdom aan planten en dieren: 6000 soorten insecten, 500 boomsoorten, 367 soorten vogels, 140 zoogdieren, 117 reptielen en amfibieën en 40 soorten zoetwatervissen zijn het park aangetroffen.

VOGELS

advertentie

Koningsgier, Costa Rica_{Photo: David J. Stang CC 4.0 International no changes made}

Met meer dan 800 vogelsoorten, waarvan 200 trekvogels, is Costa Rica een waar walhalla voor vogelaars. De nationale vogel van Costa Rica is de onopvallende Grays lijster.

De meest waargenomen roofvogels van Costa Rica zijn een aantal giersoorten: kalkoengier, zwarte gier en de zeldzame koningsgier. De laatste vogel komt nog voor in het Lomas Barbu-dal reservaat en het nationale park Corcovado. Van de kleine roofvogels is de lachvalk erg opvallend en verder de kaalpootschreeuwuil, de bonte bosuil en de kuifuil.

Langs traag stromende rivieren levens grote steltlopers en andere watervogels als roze lepelaar, witte ibis, de zeldzame rode ibis, bosooievaar, zwartbuikfluiteend, blauwvleugeltaling, kwak en de grote maar zeldzame jabiru. Een aantal reigersoorten is de koereiger, de tijgerroerdomp en de schuitbekreiger.

Bijzonder zijn de grote fregatvogel, bigua-aalscholver, en slangehalsvogel.

Bijzondere tropische vogels zijn de bont gekleurde trogons, waaronder de prachtige quetzal. De quetzal was ooit de heilige vogel van de Azteken en zelfs de nationale munt van Costa Rica is naar deze bijzondere vogels genoemd. Deze vogel leeft vooral in de nevelwouden op hoogtes tussen 1000 en 2500 meter.

Het eilandje Isla Bolaños (prov. Guanacaste) werd in 181 uitgeroepen tot een beschermd natuurgebied voor de broedende bruine pelikanen, Amerikaanse bonte scholeksters en Amerikaanse fregatvogels. Verder komen hier ekstergaaien en zwarte gieren voor.

advertentie

Swainsons toekan, Costa Rica_{Photo: Rob Stoltje CC 2.0 Generic no changes made}

Toekans: zwavelborsttoekan, Swainsons toekan, smaragdtoekan, groene bergtoekan

Papegaaien (± 20 soorten): rode ara, Costa Rica Müller amazone, geelnek amazone, Salvins amazone, kleine witvoorhoofd amazone, spechtpapegaai, groene aratinga, de zeldzame geelvleugelara, karmozijnara

Kolibries (± 54 soorten): langsnavel zonzoeker, cerisekolibrie, de violette sabelvleugelkolibrie, heremietkolibrie, smaragdkolibrie, tzacati-amazilia, groene violetkolibrie, groenkruinbriljantkolibrie, roodbekkolibrie

Zangvogels: o.a. boomklever, ovenvogel, mierenvogel, roodkopmannequin, wevervogel, tangara

Bijzondere vogels: Montezuma Oropéndula, bergmerel, zwarte guan (soort boskalkoen), gekraagde arassari, gestreepte specht, drielelklokvogel, blauwkapmotmot, wenkbrauwmotmot, bruine hokko, ‘pia pia’, lachmeeuw, Verraux duif, Cabanis’ lijster, kiskadie, roodvoetrotspelikaan, zwartkophaakbek, gevlamde keelkweler, goudkruinchlorofoon

REPTIELEN EN AMFIBIEËN

advertentie

Koraalslang Costa Rica_{Photo: Bernard DUPONT CC 2.0 Generic no changes made}

Van de 135 soorten slangen die in Costa Rica voorkomen zijn er zeventien giftig. Wat gifslangen betreft kent Costa Rica eigenlijk twee groepen, de groefkopadders (o.a. de lanspuntslang of fer-de-lance) en de koraalslangen. De grootste slang van Costa Rica is de boa constrictor, een voor mensen ongevaarlijke wurgslang met een maximale lengte van 3,5 meter.

Costa Rica kent een aantal indrukwekkende hagedissen, waarvan de leguanen en basilisken het meest opvallen. De grootste leguanen zijn de zwarte en de groene leguaan. Basilisken zijn eigenlijk ook leguanen, maar hebben opvallende kammen op kop, rug en staart. Een veel voorkomend reptiel is de alligatorhagedis.

Krokodillen: brilkaaiman, Midden-Amerikaanse krokodil, spitssnuitkrokodil

Het nationale park Santa Rosa is een van de belangrijkste beschermde natuurgebieden van Costa Rica. Op Playa Nancite, in het zuiden van Santa Rosa, komen jaarlijks tussen september en december honderdduizenden zeeschildpadden aan land om eieren te leggen. Costa Rica is dan ook een van de belangrijkste nestgebieden van zeeschildpadden.

De vijf soorten die in Costa Rica voorkomen zijn soepschildpad, karetschildpad, onechte karetschildpad, warana of bastaardschildpad en lederschildpad.

Kikkers: roodoogboomkikker, pijlgifkikker, aardbeikikker

In 2015 werd bekend dat in Costa Rica een nieuw soort glaskikker was ontdekt, de slechts 2,5 grote Hyalinobatrachium dianae.

Vissen en andere zeedieren: zeilvis, blauwe marlijn, zwarte marlijn, geelstaartmakreel, ‘papagallos’, gladde hondshaai, knorvis, geelstaart, adelaarsrog, pijlstaartrog, aal, zee-engel, octopus, zeester, zeepaardje, walvishaai, hamerhaai, horsmakreel, langsnuitdolfijn, griend, zwarte zwaardwalvis, springkrab

Bijzonder: longloze salamander

INSECTEN

Blauwe Morpho, Costa rica_{Photo: Rodtico21 CC 3.0 Unported no changes made}

Costa Rica kent zo’n tienduizenden verschillende insectensoorten waaronder, wandelende takken, termieten, parasolmieren, bid- en sabelsprinkhanen. In totaal zijn in Costa Rica ca. 3000 vlindersoorten geteld, waaronder de schitterende blauwe morpho, heliconiusvlinder, uiltje en grote pijlstaarten.

Amerikaanse wetenschappers hebben een vegetarische spin ontdekt in de oerwouden van Costa Rica en Mexico, zo werd in oktober 2009 bekendgemaakt. De Bagheera Kiplingi leeft in Zuid-Amerika en voedt zich met bladeren en knoppen van planten. Voor zover bekend is de Bagheera Kiplingi als enige van de meer dan 40.000 spinsoorten geen carnivoor. Omdat er geen prooi gevangen hoeft te worden, spint het dier ook geen web.

COSTA RICA LINKS

Advertenties
• Costa Rica verre reizen van ANWB
• Costa Rica Tui Reizen
• Reis-Expert.nl
• Vliegtickets Costa Rica
• Bouw je eigen Costa Rica Rondreis
• Djoser Rondreis Costa Rica
• Hotels Trivago
• Rondreizen Costa Rica
• Autoverhuur Sunny Cars Costa Rica
• Mambo jongerenreizen naar Costa Rica
• Costa Rica reizen met kinderen
• HotelsCosta Rica
• Djoser fietsreis - Costa Rica
• Boeken, ook tweedehands, over COSTA RICA bij Bol.com

Nuttige links

Dieren in Costa Rica (N)
Duiken, reizen, dieren, landschap, jungle, info, foto's Costa Rica (N)
Reisinformatie Costa Rica (N)
Reizendoejezo - Costa Rica (N)
Rondreis Costa Rica (N)

Bronnen

Daling, T. / Costa Rica : mensen, politiek, economie, cultuur

Koninklijk Instituut voor de Tropen/Novib

Luft, A. / Reishandboek Costa Rica

Elmar

Mays, B. / Costa Rica

Kosmos-Z&K Uitgevers

Müller, B. / Costa Rica

Van Reemst

O´Bryan, L. / Costa Rica

Gottmer/Becht

Te gast in Costa Rica

Informatie Verre Reizen

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt maart 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems