ELZAS
Geschiedenis
Geschiedenis
To read about ALSACE in English - click here
| Hotels Elzas |
Populaire bestemmingen FRANKRIJK
| Ardeche | Auvergne | Bourgondie |
| Bretagne | Cevennen | Corsica |
| Cote d'azur | Dordogne | Elzas |
| Jura | Languedoc-roussillon | Loiredal |
| Lot | Normandie | Picardie |
| Provence |
Geschiedenis
Oudheid
In Achenheim en Hangenbieten zijn prehistorische sporen gevonden die dateren van 600.000 v.Chr. De Keltische stammen Ruaraci, Mediomatrici, Nemeti en Triboci kwamen tussen 2000 en 1500 v.Chr. naar de Elzas.
In 58 v.Chr. werd de tegenwoordige Elzas door de Romeinen onder leiding van Caesar veroverd. De Romeinse tijd was voor de Elzas een tijd van voorspoed, met name tussen 83 en 260 n.Chr. Het legerkamp Argentoratum (nu: Straatsburg) groeide uit tot de belangrijkste plaats in de regio.
In de 4e eeuw werd het Romeinse Rijk door oostelijke stammen aangevallen, en aan het eind van deze eeuw werd een flink deel van de Elzas door Alemannen bezet.
| advertentie |
|
|
Frankische Rijk
In 460 werd de belangrijke Romeinse stad Trier veroverd door de Ripuarische Franken en was het in feite afgelopen met de hegemonie van de Romeinen in dit gebied. Hierna volgde een machtsstrijd tussen de Franken en de Alemannen, die gewonnen werd door de Franken.
De Frankenkoning Clovis (482-511) bekeerde zich vervolgens tot het christendom en was de grondlegger van de ‘merovingische’ dynastie. Dit rijk viel uiteindelijk uit elkaar in vier afzonderlijke koninkrijken; het toenmalige graafschap Elzas behoorde tot het oostelijke rijk Austrasië.
In de 8e eeuw kwamen de Karolingers aan de macht en vooral onder Karel de Grote (768-814) werd het centrale gezag versterkt en breidde het rijk zich enorm uit. Onder Karel de Grote kreeg het economische en culturele leven in de Elzas een enorme impuls, en handel en nijverheid kenden weer een bloeiperiode.
| advertentie |
|
|
Late Middeleeuwen
Bij het Verdrag van Verdun werd in 843 het Karolingische rijk verdeeld in drie stukken, ieder onder leiding van een kleinzoon van Karel. De Elzas werd bij het middenrijk van Lotharius ingedeeld, en behoorde uiteindelijk tot het Oost-Frankische rijk.
In de tiende eeuw werden de Karolingers verdreven door Saksische hertogen, die ook de agressieve Hongaren buiten de deur wisten te houden. Onder koning Otto I de Grote (936-973) breidde het rijk zich ook uit naar Italië en hij liet zich tevens tot de eerste keizer van het Heilige Roomse Rijk kiezen. Deze hegemonie bleef ook onder Otto II en Otto III gehandhaafd. Grote gebieden van het rijk werden aan de bisschoppen te leen gegeven, ten koste van de adel.
In de tweede helft van de 11e eeuw groeide de wereldlijke macht van het pausdom weer en dit leidde uiteindelijk tot een conflict tussen paus Gregorius VII en keizer Hendrik IV over het aanstellen door de keizer van bisschoppen. In de Elzas kozen de bisschoppen voor de keizer, de adel daarentegen koos de kant van de paus. Een belangrijke uitzondering hierop vormde Frederik van Buren, de stamvader van de latere uit Zwaben afkomstige Hohenstaufen-keizers.
| advertentie |
|
|
Hohenstaufen en late Middeleeuwen
Onder de Hohenstaufen-keizers volgde er voor de Elzas een periode van grote economische (o.a. export van wijn), politieke en culturele voorspoed. Dit uitte zich onder andere in de bouw van vele prachtige kastelen en in de stedenvorming, waarbij strategische gelegen plaatsen ommuurd werden en tevens stadsrechten werden verleend. De nieuwe kastelen werden bewoond door aangestelde leen- en dienstmannen, die elkaar echter al snel gingen bevechten.
Dit werd echter niet getolereerd en stedelijke legers maakten een eind aan de vele onderlinge twisten door de kastelen te in te nemen en ook vaak te vernietigen. In de 14e en 15e eeuw bleef de Elzas redelijk gespaard van pestepidemieën en oorlogen.
De steden bleven hun welvaart vergroten en in 1354 ontstond er een verbond tussen tien rijkssteden, het ‘Decapolis’. Zij gaven elkaar steun bij aanvallen van buitenaf, maar zeker ook van binnenuit.
| advertentie |
|
16e eeuw
De 16e eeuw, met name de periode tussen 1530 en 1580, wordt beschouwd als de gouden eeuw van de Elzas. Tevens kwam in die tijd de streek sterk onder invloed van het opkomende Huanisme en de Reformatie.
Belangrijke humanisten afkomstig uit de Elzas waren Jacques Wimpheling en Sebastian Brant; Martin Buber werd de belangrijkste figuur van de Straatsburgse Reformatie.
De reformatie trok vooral veel aanhangers in het noorden van de Elzas, het zuiden bleef overwegend katholiek. Ook de meeste steden bekenden zich tot het protestantse geloof.
Het protestantisme werd gekenmerkt door verschillende richtingen. Calvinistisch waren Mulhouse en streken in het noorden; de adel bekende zich over het algemeen tot de Confessio Augustana; de Straatburgse reformatoren probeerden een middenweg te vinden tussen het lutheranisme en het Zwinglianisme. In Straatsburg was plaats voor alle richtingen en groeide uit tot een intellectueel centrum van de Hervorming.
In de tweede helft van de 16e eeuw werd dit allemaal veel minder en werd de stad gedomineerd door Lutherse orthodoxen, en ook de katholieke contra-reformatie won aan kracht door de activiteiten van de jezuïeten. Katholieke noordelijke steden als Molsheim en Haguenau namen hierin het voortouw.
| advertentie |
|
|
Dertigjarige Oorlog en inlijving bij Frankrijk
De Elzas had zeer ernstig te lijden onder de wrede en bloedige Dertigjarige Oorlog (1618-1648). Vanuit het Habsburgse Bohemen groeide het conflict uit tot een internationale (godsdienst)oorlog met deelname van het Frankrijk, het Duitse Rijk, Oostenrijk, Denemarken, Zweden, Spanje en de Nederlanden. De Elzas kreeg naast massale verwoestingen en ontvolking van het gebied, ook nog te maken met de pest en hongersnood.
Bij de Vrede van Westfalen in 1648 bleef de Elzas formeel onderdeel uitmaken van het Heilige Roomse Rijk. Pas bij de Vrede van Nijmegen in 1678 werd de Elzas ingelijfd bij Frankrijk. In 1681 kwam er een einde aan de onafhankelijkheid van de vrije stad Straatsburg.
Onder Lodewijk XIV (1661-1715) werden de rechten van de protestanten gehandhaafd, hoewel er van staatswege geprobeerd werd de bevolking te herkatholiseren. Het bestuur van de Elzas werd gecontroleerd door functionaris van het Franse hof. De Franse en Duitse cultuur bleven nauw met elkaar verbonden.
Franse Revolutie en Napoleon
De meeste gebieden in de Elzas waren zeer enthousiast toen de Franse Revolutie in 1789 uitbrak. Veel Elzassers speelden dan ook een belangrijke rol in de revolutie. Gebieden als Kochersberg en Outre-Forêt moesten van de revolutie niets hebben en legden een Duits invasieleger in 1793 dan ook geen strobreed in de weg.
De bezetting duurde echter niet land, want nog in hetzelfde jaar werden de Duitsers door het Franse Rijnleger verjaagd.
Napoleon was in de Elzas een zeer populaire figuur, o.a. door zijn concordaat met de paus, waarbij Frankrijk tot een ‘katholieke natie’ werd uitgeroepen. Door het verbod op de handel met Engeland kreeg de industrie geweldige impulsen. Ook de industriële revolutie zorgde, met Mulhouse als motor, voor een geweldige ontwikkeling van de Elzas. Mulhouse zag in 1798, als laatste vrije stad van de Elzas, af van zijn onafhankelijkheid.
Elzas weer Duits grondgebied
In 1870 leed Frankrijk in een oorlog met Duitsland een grote nederlaag. Het gevolg hiervan was dat bij de Vrede van Frankfurt in 1871 de Elzas en Noordoost-Lotharingen bij Duitsland werden ingelijfd. Dit zogenaamde ‘Reichsland Elsaß-Lothringen’ werd vanuit Berlijn bestuurd door de keizerlijke Statthalter. De bevolking en de katholieke geestelijkheid moesten echter niets van de Duitse bezetting hebben en er ontstond een zeer actieve protestbeweging. De pers had in die tijd te lijden onder strenge censuur. Door een voorspoedig herstel van de economie en de sociale wetgeving van de Duitse kanselier Bismarck verbeterde het Duitse imago in de loop der jaren aanzienlijk. In de jaren vóór de Eerste Wereldoorlog liepen de spanningen tussen Frankrijk en Duitsland weer op, en werd de stemming in de Elzas weer anti-Duits.
Elzas weer Frans grondgebied na Eerste Wereldoorlog
In augustus 1914 begon de Duitse aanval op Frankrijk. De Fransen bezetten alle passen in de Vogezen, terwijl de Duitsers de Elzas innamen. Het front lag dwars door de Vogezen. Vier jaar lang werd er een zeer bloedige strijd gestreden, die voortduurde tot aan de wapenstilstand van 11 november 1918.
Bij de Vrede van Vesailles werd beslist dat de Elzas met Lotharingen weer Frans grondgebied werd.
Het bleek echter dat de Elzas en Frankrijk niet meer zoveel met elkaar hadden. De Elzas streefde duidelijk naar regionaal zelfbestuur, maar vond het Parijse centralisme op haar weg.
Ook de verhouding tussen kerk en staat zorgde voor spanningen; de strenge scheiding in de rest van Frankrijk was een doorn in het oog van de conservatieve Elzassers.
Tweede Wereldoorlog
In 1940 werd de Elzas weer bezet door de Duitsers, en Elzassers werden gedwongen dienst te doen in het Duitse leger. Bovendien hadden de Duitsers het plan om de Elzas definitief te germaniseren. Van de 130.000 Elzassische soldaten zouden er uiteindelijk meer dan 43.000 sneuvelen. Een groot aantal mensen die autonomie van de Elzas voorstonden collaboreerden echter met de Duitsers. Bijna de gehele joodse bevolking werd uitgemoord.
In januari 1945 werden de Duitsers teruggedreven naar de Rijn en op 2 februari 1945 trokken de Fransen en de Amerikanen Colmar binnen. De Elzas behoorde op dat moment weer aan Frankrijk.
Na de Tweede Wereldoorlog
Na de oorlog keerde de rust weer en konden de Elzassers zich gaan bezighouden met de wederopbouw. Vanaf 1958 was De Gaulle de politieke favoriet voor de mensen in de Elzas, en pas bij de verkiezingen van 1974 traden andere politieke partijen op de voorgrond. Het milieu werd een belangrijk thema in de na-oorlogse politiek en samenwerking met de Duitse Groenen staat hierin voorop.
In de Elzassische hoofdstad Straatburg vergadert maandelijks het Europese Parlement en minstens twee maal per jaar de Raad van Europa.
Zie verder ook de geschiedenis van Frankrijk op Landenweb.
ELZAS LINKS
Advertenties
• Elzas Tui Reizen
• ANWB vakantie boeken Elzas
• Hotels Trivago
• Auto huren in Straatsburg
• Elzas Hotels
• Boeken, ook tweedehands, over ELZAS bij Bol.com
Nuttige links
Elzas Startnederland (N)Bronnen
Dominicus, J. / Vogezen, Elzas
Gottmer
Elzas, Vogezen, Champagne
Michelin
Graaf, G. de / Vogezen en Elzas
ANWB
Schuppen, S. van / Vogezen, Elzas en Lotharingen
ANWB
Tschirner, S. / Elzas, Vogezen
ANWB
Wikipedia
CIA - World Factbook
BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt maart 2024Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems