GAMBIA
Geschiedenis

To read about GAMBIA in English - click here

Goedkope vakantie Gambia – Errorfares

Geschiedenis

De geschreven geschiedenis van Gambia begint pas in de 15e eeuw, als de Portugezen een handelspost op een eiland in de Gambia-rivier stichten. Van vóór die tijd is weinig bekend. Ongeveer 500 jaar v. Chr. maakt de Carthaagse admiraal Hanno voor het eerst melding van de Gambia-rivier. In 445 v. Chr. voer de beroemde Griekse geschiedschrijver Herodotus een stukje de Gambia-rivier op.

advertentie

Reisbestemmingen van de Carthaagse ontdekkeingsreiziger Hanno_{Photo: Xerxes2k CC 2.5 Generic no changes made}

Een onbekend volk liet omstreeks 700 na Chr. stenen achter die in de vorm van cirkels zijn geplaatst. Deze stenen cirkels zijn te vinden nabij Wassu, aan de zuidkant van de Gambia-rivier. Vreemd genoeg liggen alle andere gevonden cirkels ten noorden van de rivier.

In die tijd trokken de Arabieren door de Sahara en veroverden langzamerhand Noord-Afrika. Berbers werden naar het zuiden gedreven en op hun beurt werden de Wolof en de Mandinka gedwongen zuidwaarts te trekken, o.a. naar het gebied van het huidige Gambia. Er begonnen zich volkeren en stammen te vormen die rond 1100 werden veroverd door het koninkrijk Ghana, toen gesitueerd op de plaats van het huidige Mali en Mauritanië. Hierna vielen Berberstammen Gambia binnen, en met hen kwam de islam.

advertentie

Afrikaanse koninkrijken in de oudheid en de Middeleeuwen, waaronder het koninkrijk Ghana_{Photo: Kulttuurinavigaattori CC 4.0 International no changes made}

Aan het begin van de 14e eeuw viel de keizer van Mali binnen en weer werd Gambia veroverd. Ook de keizer was een afstammeling van Berbers. Gedurende de 16e eeuw ontstonden er handelsbetrekkingen tussen in Gambia wonende Berbers en stammen uit het grensgebied van Mali en Nigeria.

Er ontstonden weer nieuwe stammen, Songhai genaamd. Ondertussen kwamen de blanken in Afrika aan en de Berbers trokken zich terug naar Mali vanuit het gebied van de Gambia-rivier. Hierna ontstonden onderlinge twisten bij het Songhai-volk en de Songhai vormden daardoor een gemakkelijke prooi voor de Spanjaarden en Portugezen. Het waren Spaanse en Portugese moslims, uit Europa verdreven door christelijke troepen, die voor de kust van Gambia verschenen.

advertentie

Songhai-rijk_{Photo: Roke~commonswiki, CC 3.0 Unported no changes made}

In 1456 voeren de Portugezen op initiatief van Hendrik de Zeevaarder de Gambia-rivier op. Op een eiland in de rivier werd een handelspost, Ilha de San André, ingericht en de Portugezen heersten over het hele gebied langs de rivier. Vanaf 1501 werden de eerste slaven verkocht naar met name Spanje. De Britten pakten het groot aan en het eerste grote slaventransport dateert van 1562 naar Groot-Brittannië. Meteen daarna begonnen de slaventransporten naar Amerika en het Caraïbisch gebied. Men schat dat tussen 1501 en 1856, het jaar waarin Amerika de slavernij afschafte, ruim 12.000.000 slaven vanuit Gambia naar Amerika werden getransporteerd. Dit gebeurde onder mensonterende omstandigheden en waarschijnlijk stierf meer dan de helft van de slaven tijdens de reis. Eind zeventiende eeuw waren er in het Senegambiaanse gebied meer dan tien forten en posten voor de slavenhandel.

Gambia en de slavenhandel kwamen uitgebreid aan bod in de bestseller van schrijver Alex Haley, “Roots”. Ook de televisieserie die naar aanleiding van het boek werd gemaakt maakte veel indruk.

Schrijver Alex Haley en zijn boek 'Roots'_{Photo: University of Texas at Arlington Photograph Collection CC 4.0 International no changes}

In 1651 liet de Duitse hertog Courland het eerste fort op het Ilha de San André bouwen. In 1661 werd Ilha de San André door de Britten bezet en ze bouwden een nieuw fort dat Fort James genoemd werd, naar de Engelse koning James II. De Britten kwamen echter veelvuldig in conflict met vijandige stammen en met Franse soldaten. In 1681 stichtten de Fransen op de noordelijke oever van de Gambia-rivier een enclave, Albadarr of Albreda genaamd.

Na een grote brand in 1686 verlieten de Fransen Albadarr. In 1689 werd het weer veroverd door de Britten en in 1695 eisten de Fransen het gebied weer op en verwoestten Fort James. Ook aan het begin van de achttiende eeuw was het steeds stuivertje wisselen wat Fort James betrof. En uiteindelijk is gedurende de 300 jaar durende bezetting het eiland minstens 10 keer van eigenaar verwisseld.

Kaart Gambia(rivier) uit 1732_{Photo: Stephencdickson CC 4.0 International no changes made}

Het verdrag van Parijs in 1763 leek uitkomst te bieden. Gambia zou Brits worden, terwijl de Fransen in Albadarr mochten blijven. Nu werden de Britten echter weer verdreven door inboorlingen en grepen de Fransen weer hun kans. In 1779 werd het eiland door de Fransen bezet maar uiteindelijk werd Gambia in 1783 door het verdrag van Versailles toegekend aan de Britten, en buurland Senegal was voor de Fransen. De grenzen van het gebied stonden echter nog lang niet vast. Deze werden pas in 1884 vastgesteld tijdens de Conferentie van Berlijn. Vanaf 1920 werd Gambia een Brits protectoraat.

In de twintigste eeuw stortte het Britse wereldrijk langzaam ineen en zaten er voor Gambia grote veranderingen aan te komen. Aan het begin van de jaren zestig stichtte David Jawara de People’s Progressive Party. Deze partij won in 1962 de verkiezingen en werd grootste partij in het pas opgerichte Gambiaanse parlement. Op 18 februari 1965 werd Gambia onafhankelijk, zij het nog onder de vlag van het Britse Gemenebest als onafhankelijk lid. Jawara werd de eerste premier van Gambia. In 1967 werd er door Gambia en Senegal een samenwerkingsverdrag ondertekend dat er toe moest leiden dat de beide landen als één land , Senegambia, verder zouden gaan.

In 1976 werden de grenzen tussen beide landen opnieuw vastgesteld en tussen 1982 en 1989 vormden ze een statenbond. Dat verdrag werd in 1989 weer opgezegd omdat Senegal vond dat Gambia zich niet snel genoeg ontwikkelde. Gambia besloot toen om zelfstandig te blijven.

Pas in 1970 werd Gambia volledig zelfstandig met Jawara als eerste president. Gambia was de laatste Britse kolonie in Afrika die onafhankelijk werd. In 1980 en 1981 werden er samenzweringen tegen Jawara ontdekt, en krijgsmacht (200 man) en politie (700 man) werden uitgebreid. Enige tijd later werd de krijgsmacht weer uitgebreid en dat leidde uiteindelijk in 1994 tot een staatsgreep door luitenant YahYa Jammeh, die overigens zonder bloedvergieten tot stand kwam.

President Jawara van Gambia ontmoet koningin Juliana_{Photo: Rob Croes / Anefo in het publieke domein}

Men beschuldigde Jawara van corruptie. Ook profiteerde de gewone bevolking te weinig van de toenemende inkomsten uit de toeristenindustrie. Jawara vluchtte naar Senegal. Jammeh vormde een militaire regering maar beloofde wel de democratie te herstellen en schreef verkiezingen uit voor juli 1996. Ondertussen leed de economie veel schade door alle gebeurtenissen. Met name Engeland en de Scandinavische landen adviseerden toeristen om niet naar Gambia af te reizen. Pas eind 1995 kwam het toerisme weer wat op gang.

In de jaren 1996 en 1997 werd de parlementaire democratie weer “hersteld” met een nieuwe grondwet, werd Jammeh als nieuwe president gekozen en vonden er algemene verkiezingen plaats. De nieuwe partij van Jammeh won, onder protesten van zijn tegenstrevers, met 56% van de stemmen. Ook het buitenland was het niet eens met het verloop van de verkiezingen. Toch bleef Jammeh populair onder de gewone bevolking. Jammeh op zijn beurt kondigde vergaande plannen aan met betrekking tot de infrastructuur en de economie. Ook werd er een nieuwe vlieghaven gebouwd en werd beloofd dat er ziekenhuizen en scholen in het binnenland gebouwd zouden worden.

Yahya Jammeh, president van Gambia_{Photo: JohnArmagh CC 3.0 Unported no changes made}

Eind 1997 publiceerde het tijdschrift The New African een artikel over miljoenen dollars aan ontwikkelingshulp die op buitenlandse bankrekeningen terecht zouden zijn gekomen. Ook zou met de mensenrechten gesold worden. Ondanks deze negatieve publiciteit lijkt het er op dat Jammeh op dit moment de enige is die Gambia de broodnodige stabiliteit kan bieden. Mede onder druk van de buitenlandse donoren vonden in 1996 presidents- en in 1997 parlementaire verkiezingen plaats. Jammeh won met 56% van de stemmen en werd op 18 oktober 1996 als President geïnstalleerd.

Bij de presidentsverkiezingen van 18 oktober 2001 werd Jammeh met 53% van de uitgebrachte stemmen herkozen. Zijn belangrijkste opponent, Ousainou Darboe, kreeg 32% van de kiezers achter zich. Hoewel zich in de aanloop naar deze verkiezingen verschillende gewelddadige en intimiderende incidenten richting de oppositie hebben voorgedaan, zijn de verkiezingen ordelijk verlopen, en werden ze door waarnemers als vrij en eerlijk bestempeld. Op 1 juni 2002 keerde de in 1994 afgezette ex-president Sir Dawda Jawara terug in Gambia na een periode van 8 jaar ballingschap in het Verenigd Koninkrijk. De terugkeer was mogelijk na een door Jammeh verleende amnestie.

Ousainou Darboe, vice-president en minister onder president Barrow_{Photo: Foreign and Commonwealth Office CC 2.0 Generic no changes made}

Door de vele wisselingen van ministers en staatssecretarissen, alsook bijvoorbeeld de chef defensiestaf, politiechef, chef veiligheidsdienst en centrale bankdirecteur, houdt hij weinig medestanders over. In oktober 2005 werd voormalig minister van Binnenlandse Zaken, Samba Bah, gearresteerd wegens economische misdrijven, spionage en terrorisme. Ook de voorzitter van de verkiezingscommissie, aangesteld om de presidents-, parlements- en gemeenteraadsverkiezingen te organiseren moest het ontgelden en werd begin juli 2005 uit zijn functie ontheven. Vertrouwen dat ministers en overheidsfunctionarissen hebben in de president en het functioneren van de overheid is daardoor klein en beslissingen worden enkel op niveau van de president genomen. Tot op heden heeft de oppositie nog geen gezamenlijke tegenkandidaat weten te presenteren. Als de oppositie hierin alsnog slaagt, is er een grote kans op politieke instabiliteit in de aanloop naar de presidentiële verkiezingen (zoals eerder gebeurd is in de aanloop naar de verkiezingen in 2001). Tijdens by-elections in september 2005 werden drie van de vier te winnen parlementszetels door de oppositiecoalitie National Alliance for Democracy and Development (NADD) in de wacht gesleept.

In september 2006 werd president Yahya Jammeh (41 jaar) herkozen als president. Hij kreeg in 47 van de 48 kiesdistricten de meeste stemmen. In januari 2007 wint zijn partij ook de parlementsverkiezingen. In mei 2008 trekt Jammeh de aandacht met de uitspraak dat hij elke homoseksueel in Gambia wil onthoofden, hij wordt fel bekritiseerd door de internationale homobeweging. In september 2009 dreigt Jammeh mensenrechten activisten te doden. In november 2011 wint president Jammeh de presidentsverkiezingen en gaat op voor een volgende termijn. In oktober 2013 verlaat Gambia de Commonwealth, volgens Jammeh vanwege de neokoloniale structuur van de organisatie. In december 2014 plegen militairen een mislukte coup tijdens een buitenlandse reis van president Jammeh.

In januari 2015 volgen veel arrestaties van zowel militairen als burgers. President Jammeh roept uit dat Gambia een Islamitische republiek is. Hij zegt dat hij hiermee wil afrekenen met het koloniale verleden. In de zomer van 2016 zijn er aanvallen van de regering op de oppositie voorafgaand aan de presidentsverkiezingen van 2016. Oppositieleider Ebrima Solo Kurumah overlijdt in detentie, Amnesty International onderzoekt deze zaak. In december 2016 verliest Jammeh de presidentsverkiezingen van de oppositiekandidaat Adama Barrow.

Adama Barrow, president van Gambia_{Photo: Chatham House CC 2.0 Generic no changes made}

In januari 2017 ruimt hij definitief het veld na dreiging van naburige staten met ingrijpen, hij verlaat het land. Bij de parlementsverkiezingen van april 2017 wint de Verenigde Democratische Partij de absolute meerderheid en maakt zo een einde aan de macht van de partij van ex-president Jammeh. In december 2021 wordt Barrow herkozen als president.

GAMBIA LINKS

Advertenties
• Vliegen naar Gambia | Vliegennaar.nl
• Gambia Tui Reizen
• Hotels Trivago
• Hotels Gambia
• Boeken, ook tweedehands, over GAMBIA bij Bol.com

Nuttige links

Africa Explorer (N)
Lies & Teije's Reiswebsite (N+E)
Reisinformatie Gambia (N)
Rondreis Gambia (N)
Startpagina Gambia (N)

Bronnen

Derksen, G. / Gambia, Senegal

Gottmer

Hesseling, G. / Senegal/Gambia : mensen, politiek, economie, cultuur

Koninklijk Instituut voor de Tropen

Waard, P. de / Reishandboek Gambia

Elmar

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt maart 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems