OEKRAINE
Economie

To read about UKRAINE in English - click here

Hotels Oekraine

Steden OEKRAINE

Kiev

Economie

Algemeen

De Oekraïense republiek was Na Rusland de belangrijkste economische factor van de voormalige Sovjet-Unie. De vruchtbare zwarte aarde genereerde meer dan een kwart van de Sovjet landbouwproductie en de boerderijen produceerden aanzienlijke hoeveelheden vlees, melk, graan en groenten voor de export naar andere republieken. Ook de gediversifieerde zware industrie en grondstoffen voor de industrie en mijnbouw waren van belang binnen de voormalige Sovjet-Unie. Kort na de onafhankelijkheid in augustus 1991, liberaliseerde de Oekraïense regering de meeste prijzen en zorgde voor een juridisch kader voor de privatisering. Desondanks was de economie in 2009 gekrompen tot minder dan 40 % van het niveau van 1991.

De afhankelijkheid van de Oekraïne van Rusland voor de energievoorziening en het ontbreken van belangrijke structurele hervormingen hebben de Oekraïense economie kwetsbaar voor externe schokken gemaakt. Oekraïne is afhankelijk van de invoer van ongeveer drie vierde van de jaarlijkse olie en aardgas behoefte en voor 100% van haar nucleaire brandstof behoeften. Na een twee weken durende geschil over gasleveringen eist Rusland dat de gasprijzen op" wereld" niveau gebracht worden. Het IMF moedigt de Oekraïne aan om het tempo en de omvang van de hervormingen om de economische groei te versnellen . Er zijn verbeteringen nodig met name in de strijd tegen corruptie. De economie van Oekraïne groeide flink ondanks politieke onrust tussen de premier en president tot medio 2008.

De economie kromp bijna 15 % in 2009, een van de slechtste economische prestaties in de wereld. In april 2010 onderhandelde Oekraïne over een prijs korting op de Russische levering van gas in ruil voor het verlengen van de huur van Rusland van de marinebasis in de Krim. De beweging in de richting van een associatieovereenkomst met de Europese Unie stond onder vuur door de beslissing van president Janoekovitsj om dit verdrag niet te ondertekenen in november 2013. In reactie hierop besloten president Janoekovitsj en president Poetin op 17 december 2013 tot een financiële steun pakket met $ 15 miljard in leningen en lagere gasprijzen. Echter door het einde van de regering Janoekovitsj in februari 2014 zag Rusland af van verdere financiering. Met de vorming van een interim-regering eind februari 2014, begon de internationale gemeenschap met inspanningen om de Oekraïense economie te stabiliseren. Echter de inval van Rusland in de Krim en het gebied rond Donbas veroorzaakt een nieuwe periode van instabibilteit.

Enige actuele cijfers: De economische groei bedraagt 2,5% (2017). Het BNP per hoofd van de bevolking in Oekraïne is $8.800 (2013). Oekraïne is nog steeds een industrieland, want bijna 30% van het bnp wordt in de industrie verdiend. De landbouw draagt voor ruim 10% bij, de dienstensector voor bijna 60%.

advertentie

Landbouw

De republiek behoorde tot de meest vruchtbare gebieden van de voormalige Sovjet-Unie en stond dan ook lang bekend als de graanschuur van Europa. Ten tijde van de Sovjetoverheersing was een kwart van alle landbouwproducten afkomstig uit Oekraïne, maar na de onafhankelijkheid is de agrarische productie tot ongeveer 50% van de het vroegere niveau gedaald. Vanaf 1999 is er weer een opwaartse lijn te bespeuren.

In 2017 biedt de landbouw aan 5,8% van de beroepsbevolking werk, terwijl deze sector voor 12,2% bijdraagt aan het Bnp. Bijna 42 miljoen ha is in gebruik als akkerland, dat is twee derde van het land. De belangrijkste akkerbouwproducten zijn tarwe, boekweit, maïs, suikerbieten, zonnebloemen, katoen, vlas, tabak, soja, hop, rubber. Voor de tuinbouw is de Sovjet-Unie nog steeds een belangrijke afzetmarkt. Het gunstige klimaat in het zuiden van het land zorgt voor goede productiemogelijkheden voor groente en fruit.

De veeteelt (rundvee, varkens, schapen en geiten) is weer van toenemend belang.

advertentie

Mijnbouw

Oekraïne heeft een enorme voorraad aan mineralen, onder andere de grootste titaniumvoorraad ter wereld, de op twee na grootste ijzerertsvoorraad en 30% van de wereldvoorraad mangaanerts. Verder beschikt Oekraïne over voorraden uranium, kwik, nikkel, kwik, kalk, zout, zwavel, grafiet en wat goud.

Kolen zijn nog steeds verantwoordelijk voor ca. 40% van de binnenlandse energieproductie. Er werken nog ca. 400.000 mijnwerkers in meer dan 200 mijnen, vooral rond Donetsk en in de Donbasregio. Door slecht onderhoud en gevaarlijke productiemethoden komen mijnwerkers om het leven.

Meer dan 75% van het aardgas is afkomstig uit het buitenland, vooral uit Rusland en steeds meer uit Turkmenistan. Oekraïne is voor zowel olie als voor gas en belangrijk transitland.

De pijpleidingen voor aardolie en -gas hebben een totale lengte van ca. 14.000 km. Vanuit Dasjava vertrekken aardgaspijpleidingen naar Kiev, St.-Petersburg en Moskou. De 'Vriendschapspijpleiding' vervoert door het westen van Oekraïne aardolie van Almetjevsk via Oezjgorod naar de Donaulanden.

advertentie

Industrie algemeen

De industrie biedt aan 26,5 % van de beroepsbevolking werk en voorziet voor 28,6 % in het bnp. (2017)

De rijkdom aan bodemschatten heeft al vroeg een zeer sterke industriële ontwikkeling tot gevolg gehad. Kenmerkend zijn de ijzer- en staalindustrie, de zware machine-industrie en de productie van voedingsmiddelen. De machinebouw is de grootste industriële sector in Oekraïne, met meer dan 2500 bedrijven en ruim 1,5 miljoen werknemers. Door de lage kwaliteit van de Oekraïense machinebouw worden er nog veel machines ingevoerd uit West-Europa, Azië, Canada en de Verenigde Staten.

De ijzer- en staalindustrie is in de eerste plaats in de Donbass geconcentreerd; 350 km westelijker zijn de ijzerertsvoorkomens van Krivoj Rog bepalend geweest voor de hier gevestigde zware industrie. Halverwege tussen beide gebieden, aan de Dnepr, ontstond een concentratie van metallurgische bedrijven in Dneprodzerzjinsk, Dnepropetrovsk en Nikopol. Recenter zijn de hoogovens van Odessa en Zjadnov, die door de ertsen van Kertsj worden gevoed.

Zware machine-industrie is, behalve in de reeds genoemde gebieden, gevestigd in Kiev, Charkov en Lvov. De zware industrie zorgt er wel voor dat Oekraïne tot de landen behoort met de hoogste industriële vervuiling ter wereld. Ook de ramp in Tsjernobil in 1986 zorgt nog steeds voor problemen.

Opvallend is voorts de concentratie van suikerfabrieken in de bossteppegordel en van houtverwerkende industrie in het noorden en in de Karpaten.

advertentie

Automobielindustrie en scheepsbouw

De productie van allerlei vervoersmiddelen is de laatste jaren gegroeid. Naast veel lokale merken worden er ook steeds meer buitenlandse merken geproduceerd, o.a. Volkswagen, Daewoo en Mercedes-Benz.

De Oekraïense scheepsbouwindustrie is altijd al een belangrijke bedrijfstak geweest. De ligging aan de Zwarte Zee is daar zeker debet aan. De werven produceren een variëteit aan schepen, waaronder oorlogsschepen, olietankers, plezierjachten, sleepboten en onderzeeboten. Ook deze sector heeft veel te lijden gehad van het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, waardoor een grote afzetmarkt grotendeels is weggevallen. Maar ook de binnenlandse vraag is fors gedaald, en men is nu vrijwel volledig afhankelijk van buitenlandse orders. Via belastingvoordelen probeert men buitenlandse bedrijven te interesseren om te investeren.

Chemische industrie

De chemische industrie komt tamelijk verspreid voor. Als onderdeel van de Sovjet-Unie was Oekraïne een van de belangrijkste producenten van chemische producten geweest, maar op dit moment is het land sterk afhankelijk voor zowel de inkoop van grondstoffen als de afzet van producten. West-Europa heeft maar een klein aandeel in de export en import van chemische producten. Op dit moment is Oekraïne voor 60% afhankelijk van importen.

Papierindustrie

De Oekraïense markt voor papier en papierfabricaten heeft een enorm potentieel, hoewel het verbruik per persoon met iets meer dan 15 kilo per jaar vrij laag is. Oekraïne is voor meer dan 50% afhankelijk van import, waarvan een groot gedeelte illegaal geïmporteerd wordt. Een groot probleem is het tekort aan cellulose.

Met name voor schrijf- en drukpapier en behangpapier is men afhankelijk van het buitenland. Het land is vanouds gespecialiseerd in de productie van speciale en technische papiersoorten.

Textielindustrie

Ten tijde van de Sovjet-Unie vond 50% van de textielproductie plaats in Oekraïne. Sinds de onafhankelijkheid is de productie zeer fors gedaald en de omvang van de verkoop wordt op ca. 350 miljoen euro per jaar geschat. Tweedehands kleding is zeer belangrijk op de Oekraïense markt en de textielsector is vooral in West-Oekraïne aanwezig. De ingevoerde tweedehands kleding komt voor 80% uit West-Europa.

Energie

Door de sterk verouderde industrie is het energieverbruik in Oekraïne in verhouding tot sommige westerse landen meer dan tien keer zo hoog.

Voor de energievoorziening wordt behalve van tientallen thermische ook gebruik gemaakt van vele hydro-elektrische centrales in de rivier de Dnjepr. Al deze centrales zorgen voor bijna de helft van de energieproductie.

De kerncentrales bij Kiev, Lvov en in Zuid-Oekraïne (Krim)zorgen voor ca. 45% van de energieproductie. Een dieptepunt in de geschiedenis van Oekraïne vormde het ongeluk met de kerncentrale bij Tsjernobyl in 1986. Er brak brand uit in één van de vier reactoren, en een wolk van radioactief stof verspreidde zich over Noord- en Oost-Europa. De ramp kostte direct aan 31 mensen het leven, bovendien zijn sindsdien mogelijk meer dan 100.000 mensen door ziekte en straling overleden.

Telecommunicatie en internet

Eind 2002 bedroeg het totale aantal vaste en mobiele telefoonaansluitingen meer dan 14 miljoen, dat is ca. dertig telefoonaansluitingen per 100 inwoners In 1991 bedroeg de marktpenetratie nog maar 14,6 telefoonaansluitingen per 100 inwoners. De grote stijging is vooral te danken aan de spectaculaire groei van de mobiele telefoongebruikers.

Het nu nog lage aantal internetgebruikers groeit gestaag. Doordat veel Oekraïeners nog geen toegang tot internet hebben is ook het zakendoen via internet minder ontwikkeld. Bovendien zijn er nog maar weinig sites waar met behulp van een creditcard producten besteld kunnen worden. De meeste websites van bedrijven worden vooralsnog gebruikt om reclame te maken.

Handel

De belangrijkste handelspartner van Oekraïne was in 2017 nog steeds Rusland. Het is de vraag hoe dit zich ontwikkeld gezien de huidige crisis tussen deze landen. De waarde van de export bedroeg $ 40 miljard in 2017. De Europese Unie, Turkije en Egypte zijn naast Rusland belangrijke exportpartners. De waarde van de import bedroeg $ 49 miljard in 2017. De Europese Unie en China en Egypte zijn naast Rusland belangrijke importpartners

Verkeer

Het verkeersnet is goed ontwikkeld. Het verharde wegennet heeft een totale lengte van 172.300 km, waarover jaarlijks meer dan een miljard ton aan vracht vervoerd wordt.

De lengte van het spoorwegnet bedraagt 22.670 km en het transport van goederen (300 miljoen kilo per jaar) neemt een belangrijke plaats in. Wat betreft omvang staan de Oekraïense spoorwegen op de vierde plaats in de wereld, na Rusland, de Verenigde Staten en Canada.

Van de binnenvaartwegen (4500 km) is met name de Dnjepr van groot belang. Ook het vrachtvervoer via zee is belangrijk voor de Oekraïense economie; essentieel hierbij is dat zowel de Zwarte Zee als de Zee van Azov in de winter ijsvrij blijven. De belangrijkste havens zijn Odessa, Nikolaev en Mariupol.

OEKRAINE LINKS

Advertenties
• Djoser Rondreis Oekraine
• Hotels Oekraine
• Autoverhuur Sunny Cars Oekraïne
• Hotels Trivago
• TransportOekraïne - TTS Quality Logistics B.V
• Boeken, ook tweedehands, over OEKRAINE bij Bol.com

Nuttige links

Reisinformatie Oekraïne (N)

Bronnen

Bassis, V. / Ukraine

Marshall Cavendish

Corona, L. / Ukraine

Lucent Books

Hove, P. ten / Schets van Oekraïne

Stichting Platform Samenwerking Nederland-Oekraïne

Oekraïne

Minbuza Stichting Platform Samenwerking Nederland-Oekraïne

Otfinoski, S. / Ukraine

Facts on File

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles

laatst bijgewerkt maart 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems