CAMBODJA
Godsdienst

To read about CAMBODIA in English - click here

Bouw je eigen Cambodja Rondreis

Steden CAMBODJA

Godsdienst

Het hinayana-boeddhisme is sinds de 14e eeuw de belangrijkste godsdienst in Cambodja. Ca. 90% van de Cambodjaanse bevolking hangt het hinayana- of theravada-boeddhisme aan, dat sinds 1989 weer staatsgodsdienst is. De grondwet uit 1993 garandeert echter vrijheid van godsdienst.

Er is een kleine (ruim 2%) islamitische minderheid van sja'afitische soennieten. De meeste moslims behoren tot de uit Vietnam afkomstige Cham-bevolkingsgroep.

Het hindoeïsme, tot de 14e eeuw bepalend voor het religieuze politieke en culturele leven van de Khmer, wordt alleen nog aangehangen door de kleine Indiase minderheid. Het christendom is van geen enkel belang en de Chinezen hangen een combinatie van boeddhisme, taoïsme en confucianisme aan.

Voor de in de bergen levende Chunchiet of Khmer Loeu is animisme en voorouderverering nog steeds heel belangrijk.

advertentie

Boeddhisme Non Cambodja_{Foto: Publiek domein}

Boeddhisme in Cambodja
Het hindoeïsme en het boeddhisme bestaan in Cambodja al zo’n tweeduizend jaar zonder veel problemen naast elkaar. De eerste tien eeuwen overheerste het mahayana-boeddhisme, vanaf de 10e eeuw trad het hinayana-boeddhisme sterk op de voorgrond en is nu de staatsgodsdienst. Het hinayana-boeddhisme kwam via Sri Lanka Cambodja binnen en wordt de zuidelijke school genoemd.

Gedurende het bewind van de Rode Khmer is geprobeerd om alles wat met godsdienst te maken had uit te roeien; na het verdrijven van de Rode Khmer bloeide het boeddhisme weer op en is nu weer een belangrijke drijfveer in het Cambodjaanse samenleving.

Het religieuze leven van de Cambodjanen staat in het teken van de ‘triratna’, de ‘drie edelstenen’: Boeddha, ‘dhamma’ (de leer van Boeddha) en ‘sangha’ (de monniken). Het hinayana-boeddhisme in Cambodja is verweven met animisme en voorouderverering.

Boeddhisme algemeen
Het boeddhisme is in de 6e eeuw v.Chr. in India ontstaan. De grondlegger was Siddharta Gautama (560-480 v.Chr.). In Thailand houdt men onze jaartelling aan, maar ook de boeddhistische telling wordt wel gebruikt. Hoewel niet precies bekend is wanneer Boeddha werd geboren, houdt men als geboortejaar 543 voor Christus aan. Het jaar 2004 is 2546 in de boeddhistische jaartelling.

Kern van de leer van Boeddha zijn de vier edele waarheden:

-Het leven is lijden.

-De oorzaak van dit lijden is de begeerte en het hechten aan het leven. Daardoor zit de mens gevangen in een heilloze kringloop van geboorte, sterfte en wedergeboorte.

-Door de begeerte los te laten en zich te onthechten kan de mens het lijden opheffen.

-Het achtvoudige pad (juist inzicht, leven, streven, mediteren, denken, doel, woord en daad) is de enige uitweg uit de heilloze kringloop van reïncarnatie en leidt naar nirvana, de toestand van gelukzaligheid.

Door zicht te houden aan enkele grondbeginselen kan de mens zijn lot of ‘karma’ beïnvloeden. De Vijf Geboden zijn: niet doden, stelen, overspel plegen, liegen en alcohol, tabak of drugs gebruiken.

Het boeddhisme is eigenlijk geen godsdienst, maar een filosofisch stelsel en een levenshouding. Er zijn geen goden. Het boeddhisme kent wel monniken, maar weer geen kerkelijke organisatie.

De koning is traditioneel de beschermer van alle godsdiensten.

advertentie

Boedhabeeld Cambodja_{Foto: Jnzl's photos CC 2.0 Generic no changes made}

Na de dood van Boeddha viel de religie uiteen in twee richtingen: het mahayana-boeddhisme en het hinayana-boeddhisme.

Het mahayana-boeddhisme gaat uit van de universele verlossing van alle levende wezens en wordt daarom het ‘grote voertuig’ genoemd. Deze stroming kent ‘bodhisattwa’s’, stervelingen die de verlichting al hebben bereikt, maar op aarde blijven om de mensen de juiste weg te wijzen. Het mahayana-boeddhisme heeft zich onder andere verspreid over China, Nepal, Japan, Korea en Vietnam.

Het hinayana- of theravada-boeddhisme staat ook bekend als ‘School van de Ouderen’ en komt vooral voor in Cambodja, Sri Lanka, Myanmar, Thailand, Indonesië, Maleisie en Zuid-India. Deze richting binnen het boeddhisme beperkt zich tot de individuele verlossing van de mens, zonder tussenkomst van anderen, en heet daarom het ‘kleine voertuig’. Wie zelfstandig de verlichting bereikt, wordt ‘arhat’. Deze status is echter alleen voorbehouden aan de monniken. Leken kunnen tijdens hun leven op aarde hoogstens iets toevoegen aan hun karma en herboren worden in een hogere positie. Men kan zijn karma verhogen door het doen van goede werken, zoals het geven van aalmoezen aan monniken en donaties aan tempels. Het onbaatzuchtig geven of ‘dana’ is dan ook de belangrijkste vorm van deugdzaamheid die leidt tot een goed karma.

Animisme en voorouderverering
De oeroude vorm van animisme wordt Cambodja alleen nog beleden door de Khmer Loeu, de bergvolken in het noordoosten van het land. In Cambodja wordt het animisme ‘neak ta’ genoemd, en is een mengvorm van voorouderverering, geloof in goede en kwade geesten en vruchtbaarheidsrituelen. De Khmer Loeu kennen vele geesten die gunstig gestemd kunnen worden met offers in de vorm van bloemen, wierook en fruit. Belangrijk is de ‘kru’ of ‘sjamaan’ die kwalen kan genezen met toverdrankjes.

In het Cambodjaanse boeddhisme zijn ook animistische elementen geslopen; zo eert men bijvoorbeeld tijdens het Pchum Ben-festival de geesten van overleden ouders.

advertentie

Moskee Phnom Penh Cambodja_{Foto:http://www.flickr.com/photos/mckaysavage/ CC2.0 no changes made}

Islam
De meeste islamieten stammen af van de Cham of ‘Khmer Islam’. Deze bevolkingsgroep vluchtte eind 15e eeuw van Vietnam naar Cambodja. Ook een kleine Maleise minderheid hangt de islam aan. Ook de Cham hebben zwaar geleden onder de godsdienstachtervolgingen van de Rode Khmer; tienduizenden Cham hebben de gruwelijke acties niet overleefd.

De meerderheid van de Cham behoort tot de soennitische stroming die zich houdt aan de vijf zuilen van de islam. Een minderheid volgt de tradities van de Vietnamese Cham en heeft ook elementen van het animisme overgenomen.

Christendom
De Cambodjanen kwamen voor het eerst in de 16e eeuw met het christendom in contact via rooms-katholieke missionarissen uit Portugal. Ondanks hun inzet waren er voor de Franse terugtrekking in 1953 maar 120.000 christenen in heel Cambodja te vinden. Op dit moment zijn er nog maar ca. 20.000 over, en dat zijn dan ook nog met name katholieke Vietnamezen.

Er zijn slechts enkele duizenden protestanten. Wel zijn er nog meer dan honderd christelijke hulporganisaties en missiegroepen in Cambodja actief. Van geslaagde bekeringsactiviteiten is nog nauwelijks sprake.

Confucianisme en taoïsme
De meeste Chinezen en Vietnamezen in Cambodja belijden een mengvorm van mahayana-boeddhisme, taoïsme en confucianisme. Taoïsme en confucianisme zijn filosofische stelsels en ontstaan in de 6e eeuw in China.

Cao Dai
Cambodja telt enkele duizenden volgers van de Cao Dai. Het geloof van de Cao Dai ontstond in 1926 in Vietnam, toen Ngo Minh Chieu in ‘contact’ kwam met Cao Dai, het hoogste Opperwezen. Deze spoorde hem aan om het beste uit alle wereldreligies met elkaar te combineren en zodoende zou er een nieuwe, ideale godsdienst moeten ontstaan. Ook zaken als spiritisme en voorouderverering werden geïntegreerd in het caodaïsme. Om met de oppergod Cao Dai en de geestenwereld in contact te komen gebruikt men mediums.

Volgens de Cao Dai is de menselijke geschiedenis verdeeld in drie perioden van Goddelijke Openbaringen. In de eerste periode openbaarde God zich door Lao Tze, in de tweede door Moses, Boeddha, Confucius, Mohammed en Jezus. De periode van de Cao Dai is de derde en laatste periode.

De Cao Dai kennen een aan de katholieke kerk ontleende hiërarchie met een paus, kardinalen, aartsbisschoppen, bisschoppen en priesters. De lagere ambten staan open voor mannen en vrouwen de alle geestelijken leven celibatair en zijn vegetariër.

advertentie

Nuttige links

Reisinformatie Cambodja (N)
Reizendoejezo – Cambodja (N)
Rondreis Cambodja (N)
Rondreis door Cambodja (N)
Sem op Reis Video's over Cambodja (N)

Bronnen

Canesso, C. / Cambodia

Chelsea House Publishers

Colet, J. / Cambodia handbook

Footprint Handbooks

Green, R. / Cambodia

Lucent Books

Kleinen, J. / Cambodja

Koninklijk Instituut voor de Tropen ; Novib

Peterse, L. / Cambodja

Gottmer/Becht,

Wulf, A. / Cambodja, Laos

Het Spectrum

CIA - World Factbook

BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt maart 2024
Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems

CAMBODJAGodsdienst