INDONESIE
Bevolking
Bevolking
To read about INDONESIA in English - click here
| Indonesie verre reizen van ANWB |
Steden INDONESIE
| Jakarta | Yogyakarta |
Populaire bestemmingen INDONESIE
| Bali | Java | Sumatra |
Bevolking
samenstelling
Antropologen verdelen de Indonesische bevolking in drie hoofdgroepen. De Balinezen, Madoerezen, de Maleiers van Sumatra en de Boeginezen en Massakarezen van Sulawesi behoren allen tot de deutero-Maleise volken. Ze hebben in het algemeen een tengere lichaamsbouw, een koperkleurige huid en vrij uitgesproken Mongoloïde gelaatstrekken.
De Dajaks van Kalimantan, de Toradja’s en Toalans van Sulawesi, waaronder ook de Konjo’s, en de Bataks van Sumatra worden aangeduid als proto-Maleise volken. Hun huid is doorgaans lichter en hun gelaatstrekken zijn minder Mongools.
De Austronesische bevolkingsgroepen van de oostelijke eilanden zijn daarentegen juist weer donkerder en hebben een zwaardere lichaamsbouw.
| advertentie |
|
|
IndonesiërsPhoto: Rachmat04 CC 3.0 3.0 Unported no changes made
In het eilandenrijk Indonesië leven meer zo’n 300 duidelijk te onderscheiden etnische groepen, elk met een eigen identiteit. Er zijn enorme fysieke verschillen tussen de mensen in de verschillende delen van de archipel, voor wat betreft pigmentatie, haartype, gestalte en gelaatskenmerken. Deze etnografische verscheidenheid kan worden verklaard door de opeenvolgende migratiegolven vanaf het vasteland van Azië en misschien zelfs uit Afrika. De diverse groepen arriveerden in een reeks massale migratiegolven, met tussenpozen van meerdere eeuwen. Hoe dit alles in zijn werk heeft gegaan is nog steeds niet goed duidelijk. Een andere, meer waarschijnlijke verklaring is, dat kleine groepen uit Azië langzaam het Indonesische gebied binnenkwamen en zich, over een periode van duizenden jaren, met de oorspronkelijke Australoïde bevolking vermengden, en deze uiteindelijk grotendeels vervangen hebben.
De overgrote meerderheid van de bevolking behoort tot het Maleise ras. Er zijn duidelijke, vnl. culturele verschillen tussen enerzijds bijv. Batak, Dajaks en Toradja's en anderzijds Javanen, de grootste groep, Sundanezen, Madurezen, Maleiers in engere zin, Minangkabauers, Atjeeërs, Buginezen en Baliërs. In Irian Jaya en omliggende eilanden wonen de tot de Melanesische groep behorende Papoea's. Volken die kenmerken vertonen van zowel de Maleiers als de Melanesiërs vindt men op Maluku en op Nusa Tenggara, m.n. op Timor. Er zijn enkele kleine, geïsoleerd levende, tot het Europese hoofdras behorende groepen, zoals de Koeboes op Sumatra en de Mentawaiers.
| advertentie |
|
|
Minangkabau huwelijkPhoto: Mamasamala CC 3.0 Unported no changes made
De Chinezen, van wie er meer dan 5 miljoen zijn, vormen veruit de belangrijkste etnische subgroep in de Indonesische samenleving. De Chinezen wonen veelal in de havensteden en in de grotere plaatsen op Java, Sumatra en Kalimantan. Ze domineren de handel en behoren tot de kapitaalkrachtigen van Indonesië. Het economische succes van de Chinezen maakt de verhouding met de overige Indonesiërs er niet gemakkelijker op.
Korte beschrijving van de bevolking op de grote eilanden.
SUMATRA
Het grootste deel van de bevolking van Sumatra woont in de lange keten van de golvende heuvels aan de voet van de ‘Bukit Barisan’ en langs rivieren en meren in het hoogland. Dit is het woongebied van twee grote inheemse volken, de Minangkabauers en de Batakkers. Verder leven hier nog een aantal kleinere etnische groepen, zoals de Atjeeërs, Gayo’s, Alas, Kubu, Kerinci, Rejang, Mentawei, Enggano en Lampung.
De hooglanden vormen dus het woongebied van de meer dan drie miljoen leden van de zes belangrijkste Batakstammen, de Toba, Karo, Pakpak, Simalungun, Angkola en Mandailing. Ze hebben ieder weer hun eigen dialect, gewoonten en bouwstijl. De Batakkers zijn meer dan 1500 jaar geleden naar Sumatra getrokken vanuit de voorgebergten van de Himalaya in het noorden van Myanmar en Thailand.
| advertentie |
|
|
Nakomelingen van het Batak-volk in traditionele kledijPhoto: Angeline Claudia CC 4.0 International no changes made
Onder de noordelijke Batakkers zijn nog steeds animisten, onder de zuidelijke Batakkers islamieten, met name de Mandailing. Vele Batakkers zijn door Duitse en Nederlandse missionarissen tot het christendom bekeerd.
De Minangkabauers leven vooral in West-Sumatra en zijn verwant aan de Maleiers van de oostkust van Sumatra. Er zijn op dit moment zo’n zeven miljoen Minangkabauers, drie miljoen in West-Sumatra en vier miljoen verspreid in grote steden door heel Indonesië. De Minangkabauers hebben, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Batakkers, van oudsher een hoge graad van geletterdheid en grote bestuurskwaliteiten. Daardoor hebben ze altijd een belangrijke rol gespeeld in de politieke, economische en wetenschappelijke ontwikkeling van Indonesië. Veel bekende Indonesische leiders en schrijvers zijn dan ook afkomstig van West-Sumatra.
JAVA
De Javanen zelf vormen ongeveer tweederde van de totale bevolking en bewonen de vruchtbare vlaktes van Midden- en Oost-Java, alsmede een groot deel van de noordkust. In de hoger gelegen delen van West-Java bestaat de bevolking hoofdzakelijk uit islamitische Soendanezen, op het eiland Madoera en de tegenoverliggende delen van Oost-Java wonen veel Madoerezen. De Soendanezen zijn qua uiterlijk niet te onderscheiden van de Javanen van Midden- en Oost-Java. In het uiterste westen leven de Badui en in het uiterste oosten de Tenggerezen. In de grote havensteden langs de noordkust hebben zich veel Arabieren, Chinezen en Europeanen gevestigd.
| advertentie |
|
|
JavanenPhoto: Gunkarta CC 3.0 Unported no changes made
De Soendanezen hebben een geheel eigen cultuur, met de complexe gamelan- en angklung-muziek, de populaire jaipongan-dansen en de levendige wayang golek-voorstellingen.
De steile hellingen van de actieve vulkanen Gunung Semeru en Gunung Bromo worden al eeuwenlang bewoond door het volk van de hindoeïstische Tenggerezen. De Tenggerezen, waarvan er naar schatting nog 40.000 over zijn, raken in de verdrukking door de gestaag toegenomen vetsiging van Madoerezen en Midden-Javanen.
De Baduy behoren tot de zogenaamde Mandala-gemeenschap, die zich baseert op een Oudjavaans geloof met hindoe-boeddhistische trekken
BALI
De grootste bevolkingsgroep op Bali wordt gevormd door de Balinezen, die afstammen van de tweede golf volksverhuizers.
| advertentie |
|
|
Balinese hindoebruiloft in traditionele kledijPhoto: Julien Boulin CC 2.0 Generic no changes made
Bali werd al betrekkelijk vroeg bewoond en er ontwikkelde zich een Balinese hindoe-boeddhistische cultuur met een geheel eigen, hoogstaand karakter. Bali heeft de grootste hindoeïstische gemeenschap ter wereld buiten India. Negentig procent van de Balinese bevolking is aanhanger van het Balinees hindoeïsme.
Tot het begin van de 20e eeuw leefden de Balinezen totaal geïsoleerd van de rest van de wereld.
LOMBOK
De bevolking van Lombok bestaat uit islamitische Sasaks, hindoeïstische Balinezen, Chinezen en Arabieren. Ongeveer 10% van de bevolking van Lombok is hindoe en de meeste Lombokkers leven in steden en dorpen op de smalle vlakte in het middenwesten van het eiland.
| advertentie |
|
Bruiloft op Lombok in traditionele kledijPhoto: Anoldent CC 2.0 Generic no changes made
De grote meerderheid van de bevolking bestaat uit Sasaks, die zelf een onderscheid maken tussen twee min of meer aparte groepen, de Waktu-telu die in de bergen wonen en de Waktu-lima die in het laagland wonen. Het handjevol overgebleven oorspronkelijke bewoners, de Bodha, leeft in het geïsoleerde zuidoosten van het eiland.
NUSA TENGGARA – DE KLEINE SOENDA-EILANDEN
De bewoners van het westelijke deel van Nusa Tenggara hebben Mongoolse kenmerken, die van het oosten neigen meer naar het Melanesische type.
Nusa Tenggara behoort tot de armste en meest onvruchtbare gebieden van Indonesië. De meeste van de ongeveer 10 miljoen inwoners van Nusa Tenggara zijn boeren of vissers.
De mensen van Sumbawa zijn moslims. West-Sumba telt ongeveer 350.000 inwoners, met twee aparte taalgroepen. De mensen wonen hier nog in traditionele paalwoningen en de verering van het land en de voorouders is nog heel levend. Oost-Sumba is droog en rotsachtig en telt ca. 250.000 inwoners die allemaal dezelfde taal spreken.
| advertentie |
|
|
De Abui-bevolking van Takpala Traditional Village op het eiland Alor, Oost-Nusa Tenggara, Indonesië, behoudt hun traditionele Melanesische gebruikenPhoto: David Stanley CC 2.0 Generic no changes made
Flores is het grootste eiland in het oostelijk deel van Nusa Tenggara. Van de ca. 1,4 miljoen inwoners van Flores is tegenwoordig 90% katholiek, maar gelardeerd met veel traditionele zienswijzen en gewoonten.
In het oosten van Nusa Tenggara ligt een aantal kleinere eilanden, waaronder Solor, Adonara, Lembata, Pantar, Alor, Sawu en Roti. De bewoners van deze eilanden onderhouden al sinds mensenheugenis contacten met elkaar en met de bevolking van de grotere eilanden, en hebben in de loop van eeuwen hoogstaande culturen ontwikkeld.
KALIMANTAN
Kalimantan is de naam van het Indonesische grondgebied dat tweederde van het eiland Borneo beslaat. De eerste mensen van het vasteland van Azië bereikten Borneo omstreeks 3000 v.Chr. Het grootste gedeelte van de bevolking, voornamelijk Chinezen en maleisiërs, leeft in de kustgebieden. In Oost-Kalimantan (‘Kalimantan Timur’ of Kaltim) wonen maar 1,5 miljoen inwoners op een gebied net zo groot als Engeland en Schotland samen. Het merendeel zijn boeren uit het overbevolkte Java.
Centraal-Kalimantan is het woongebied van de Dajaks, de verzamelnaam voor ongeveer 200 verschillende volken die stroomopwaarts van de grote rivieren Kapuas, Barito en Mahakam wonen. De Ngaju vormen de grootste van de in de provincie levende groepen Dajaks. Velen van hen zijn bekeerd door het christelijke geloof, maar tal van anderen hielden vast aan het oude geloof van de Dajaks, dat ‘kaharingan’ genoemd wordt. Bekende andere stammen zijn: Iban, Kenyah, Tunjung, Kayan, Punan en Benuaq.
Dajak feestPhoto: Antonsurya12 CC 4.0 International no changes made
De stamleden van de Penan zijn de oorspronkelijke bewoners van Borneo, die hier zelfs voor de Dajaks leefden. Er zijn nog ca. 10.000 Penen woonachtig in enclaves in het bovenstroomgebied van de Mahakam en de Apo Kayan.
De grote Chinese gemeenschap van West-Kalimantan (‘Kalimantan Barat’ of Kalbar) stamt af van de goudzoekers die hier in het begin van de 19e eeuw naartoe stroomden. De meeste Chinezen bleven in deze streken wonen en trouwden met inheemse vrouwen. Hun nazaten vormen nu een van de grootste Chinese gemeenschappen in Indonesië.
SULAWESI (CELEBES)
Het eiland Sulawesi is het woongebied van de Toradja’s van het hoogland en de zeevarende Boeginezen. De negen miljoen eilandbewoners tonen een grote diversiteit: er worden bijvoorbeeld meer dan 40 verschillende talen gesproken. De centrale ligging van Sulawesi in de Indonesische archipel heeft veel bijgedragen aan de heterogeniteit van de bevolking.
De kustgebieden en het laagland van Zuid-Sulawesi wordt tegenwoordig bewoond door Mongoloïde volken, die gezamenlijk worden aangeduid als ‘Boeginezen’, van oudsher zeevaarders en scheepsbouwers.
Groepsportret met de gezant van Buton op SulawesiPhoto: Tropenmuseum CC 3.0 Unported no changes made
In Zuid-Sulawesi wonen ca. 6 miljoen inwoners en met een gemiddelde van 125 inwoners per km2 is het een van de dichtstbevolkte gebieden van Indonesië.
Tussen de woeste bergtoppen en de vruchtbare hoogvlaktes van het zuidelijk deel van Midden-Sulawesi ligt het woongebied van veel geïsoleerd levend evolken, die een gemeenschappelijke afkomst delen met de zeevarende Boeginezen, Mandarezen en Makassaren. De kustbewoners van Sulawesi noemen deze volken de ‘Toraja’, de ‘volken van het hoogland’. Hun woongebied heet Tanah Toraja of Toradjaland.
De Toradja’s leefden van oudsher in kleine ommuurde nederzettingen op de heuveltoppen. In het begin van de 20e eeuw kregen de Toradja’s van het Nederlandse koloniale bestuur de opdracht te verhuizen van hun heuveltoppen naar de beter toegankelijke en te controleren valleien en laagvlaktes. De Toradja’s danken hun bekendheid aan de grootse en kleurrijke feesten, die worden gehouden om te garanderen dat de ziel van een overledene naar het dodenrijk of ‘puya’ kan overgaan op een manier die overeenkomt met hun status op aarde. In Noord-Sulawesi leven ongeveer 2,3 miljoen mensen, waarvan meer dan 200.000 in de hoofdstad Manado.
De volken van de Minahassers stammen af van de Mongoloïde immigranten die zich hier duizenden jaren geleden vestigden. Hun talen zijn verwant aan de talen die gesproken worden op de Filippijnen. Later hebben zich hier ook grote aantallen Chinezen en Europeanen in dit gebied gevestigd en door huwelijken tussen de groepen is een gemengde bevolking ontstaan.
MOLUKKEN
De Molukken of Maluku is een provincie met duizenden eilanden, die verspreid liggen over een gebied van ongeveer 1,5 miljoen km2.
De grootste etnische groep op de Molukken wordt gevormd door de Ambonezen, die op Ambon, Saparua, Nusa Laut en Seram wonen.
De heidense Naulu vormen een van de weinige overgebleven volken van de Molukken die vasthouden aan hun oude tradities zonder religieuze invloeden van buitenaf.
Mannen in Kota Ambon (Taman Wisata) tonen Zuidoost-Molukse kleding en gebruikenPhoto: Tropenmuseum CC 3.0 Unported no changes made
Irian Jaya is de westelijke helft van Nieuw-Guinea, na Groenland het op een na grootste eiland ter wereld. Irian Jaya is de dunst bevolkte provincie van Indonesië. In de meeste streken wonen minder dan zes mensen per km2 en er zijn zelfs gebieden die niet bewoond zijn.
De inheemse Papoea’s worden ingedeeld in de negroïden die in de hoger gelegen gebieden leven en een zeer donkere huis hebben, en in een mengeling van negroïde en Melanesische rassen die aan de kust en de in de lager gelegen heuvelachtige gebieden wonen.
De eerste bewoners van Nieuw-Guinea arriveerden vanuit het westen, waarschijnlijk zo’n 60.000 jaar geleden. Kleine groepen vestigden zich langs de kust en op niet ver landinwaarts gelegen plaatsen. Waarschijnlijk was er op het eiland nauwelijks onderling contact tussen de verschillende groepen, waardoor er het ongelooflijke aantal van ca. 800 talen gesproeken wordt op Nieuw-Guinea, ongeveer 550 in Papoea Nieuw-Guinea en ongeveer 250 in Irian Jaya. Een aantal talen wordt door slechts 2000 mensen gesproken.
Mensen uit Zuid-China en Taiwan arriveerden ook op het eiland, maar het lukte de meerderheid van de Papoea’s zich te verzetten tegen assimilatie met de nieuwkomers, die zich alleen vestigden op enkele nabijgelegen eilanden en kustgebieden van het eiland.
In de vruchtbare Baliem-vallei leven de Dani, de beroemdste stam van het binnenland van Irian Jaya. Ze leefden geheel geïsoleerd tot hun ontdekking in 1938. Nu, na meer dan vijftig jaar contact met de buitenwereld, is de leefstijl wel wat veranderd, maar de mannen dragen nog steeds alleen maar de karakteristieke peniskokers en de vrouwen een rok van gras.
Het land van de Asmat, meesterhoutsnijders uit de moerassen, ligt rond de plaats Agats. De 70.000 leden tellende Asmat-stam is de grootste in deze streek en leeft in ca. 100 dorpen die zich bevinden in een gebied van 27.000 km2. De meeste van de in de moerassen levende Asmats hebben het christelijke geloof aangenomen.
Asmat houtbewerkerPhoto: Keenan63 CC 4.0 International no changes made
De andere volkeren in dit gebied worden in twee groepen verdeeld: de volkeren aan de kust en de volkeren in het binnenland. Zij spreken andere dialecten en hebben een andere manier van leven, sociale structuur en ceremoniën. De volkeren aan de kust worden ook in twee groepen verdeeld: de Bisma en de Simai.
Verspreiding en demografische gegevens
In 2017 had Indonesië 260.580.739 inwoners. Daarmee is het land het vierde land op aarde wat inwonertal betreft.
De bevolking van Indonesië is zeer ongelijk over de archipel verspreid: ca. 67% woont op Java (bevolkingsdichtheid: meer dan 800 mensen per km2), Madura en Bali, terwijl de drie eilanden samen maar 7% van de totale oppervlakte beslaan.
In Jakarta, waar in 2017 10.3 miljoen mensen wonen, is de bevolkingsdichtheid rond de 17.000 inwoners per km2. Andere grote steden zijn: Surabaya (2,9 miljoen), Bandung (2,5 miljoen), Medan (2,2 miljoen), Semarang (1,6 miljoen).
Pogingen tot interne emigratie ('transmigratie') naar dunbevolkte gebieden op Sumatra, Kalimantan en Irian Jaya om de druk van de overbevolking op Java te verlichten, hebben weinig succes gehad. Als nevendoelstelling werden de regionale ontwikkeling en de ‘Indonesianisering’ opgevoerd (door de meeste mensen buiten Java beschouwd als ‘Javanisering’). Vanwege de angst de eigen culturele identiteit te verliezen, stuiten de programma’s bij de bevolkingsgroepen op Sumatra, Kalimantan en Irian Jaya op veel, soms gewelddadig verzet. Met name in Irian Jaya loopt de inheemse bevolking steeds meer de kans om een minderheid te worden in eigen land.
Zeer dun bevolkt zijn de provincies Irian Jaya met maar 4 inwoners per km2, en Kalimantan. De dichtstbevolkte provincie buiten Java is Lampung.
Bevolkingsdichtheid IndonesiëPhoto: SEDACMaps CC 2.0 Generic no changes made
Er bestaat sinds 1968 een Nationaal Instituut voor Family Planning, dat ten doel heeft het jaarlijkse geboorteoverschot terug te dringen. De bevolking nam sinds de jaren tachtig minder sterk toe en het geboortecijfer daalde van 41,5 per 1000 inwoners in 1970 naar 16 in 2017; het sterftecijfer daalde in dezelfde periode van 17,5 naar 6,5. De bevolkingsgroei wordt geschat op 0,86%, (2017). Meer dan 25% van de bevolking is jonger dan 15 jaar; de gemiddelde levensverwachting bedraagt voor vrouwen 75,7 jaar en voor mannen 70,4 jaar. Indonesië heeft dus een zeer jonge bevolking.
Iets minder dan de helft van de bevolking (2017) woont in landelijke gebieden, doorgaans, althans wat Java betreft, in gesloten nederzettingen (dessa, kampong) met een inwonertal dat varieert van vele honderden tot minder dan vijftig. De Chinese minderheid woont voornamelijk in de stedelijke centra.
INDONESIE LINKS
Advertenties
• Indonesie verre reizen van ANWB
• Indonesië Tui Reizen
• Borobudur
• Bouw je eigen Indonesie Rondreis
• Hotels Trivago
• Djoser Rondreis Indonesie
• Bezienswaardigheden Indonesië
• Indonesië Hotels
• Avontuurlijke & duurzame rondreizen voor reizigers tussen de 18 en 37 jaar
• Rondreizen Indonesie Sawadee
• Boeken, ook tweedehands, over INDONESIE bij Bol.com
Nuttige links
Dieren in Indonesie (N)Duiken in Sipadan en tour in Borneo in het regenwoud op zoek naar orang oetans, neusapen, olifanten, slangen en ander wildlife (N)
Duiken, reizen, dieren, landschap, info, foto's Flores Indonesië (N)
Duiken, reizen, dieren, landschap, info, foto's Sulawesi Indonesië (N)
Help kansarme kinderen in West-Java (N)
Indonesië Foto's
Peduli Anak Hulp aan Straatkinderen
Reisinformatie Indonesië (N)
Reizendoejezo – Indonesië (N)
Rondreis door Indonesië (N)
Rondreis Indonesie (N)
Vakantie Indonesië Jouwpagina (N+E)
Bronnen
Dalton, B. / De Indonesië reisgids
Elmar
Darmawie-van Oijen, J. / Indonesië : handboek voor reizigers
Babylon-De Geus
Homburg, E. / Indonesië
Elmar,
Indonesië
Cambium
Lyle, G. / Indonesia
Chelsea House
Martyr, D. / Indonesië
Van Reemst
Mastenbroek, B. / Kijk op Indonesië
Elsevier
Muller, K. / Indonesië : het 13.000 eilandenrijk
Becht
Oosterman, I. / Indonesië
ANWB Media
Schulte Nordholt, N. / Indonesië : mensen, politiek, economie, cultuur
Koninklijk Instituut voor de Tropen / NOVIB
Te gast in Indonesië
Informatie Verre Reizen
Wassing, R. S. / Indonesië : Java, Bali, Lombok, Sumbawa, Komodo, Flores, Sumba, Timor, Sumatra, Zuid- en Oost-Kalimantan, Sulawesi, Singapore
Gottmer
Witjes, B. / Indonesië
Stichting Teleac
CIA - World Factbook
BBC - Country Profiles
laatst bijgewerkt maart 2024Samensteller: Arie Verrijp / Geert Willems